Oleje silnikowe – rodzaje, zastosowanie, najważniejsze różnice

Aby funkcjonować prawidłowo, samochód potrzebuje różnych płynów eksploatacyjnych – te odpowiadają za wiele procesów zachodzących w poszczególnych podzespołach, przekładając się na ich wydajność i ogólną żywotność. Jest to dość szeroki zakres substancji - od płynu hamulcowego, poprzez płyn chłodniczy, aż po płyn do wycieraczek. Niewiele z nich jest jednak równie istotna dla samochodu, co olej silnikowy. Nie bez przyczyny kontrolka oznaczająca niski stan tego płynu jest tak istotna dla każdego kierowcy – jazda ze zbyt niskim poziomem oleju to najkrótsza droga, aby całkowicie zrujnować silnik pojazdu.

Rola oleju silnikowego

Rola oleju silnikowego w samochodzie jest dość jasna. Jest to przede wszystkim smar, który ogranicza tarcie podczas ruchu tłoka w cylindrze. Gdyby nie obecność tej substancji, elementy te nie mogłyby pracować wydajnie, zacierając się i niszcząc szybko po uruchomieniu pojazdu. Czerwona kontrolka to koszmar każdego kierowcy, dlatego tak ważne jest, aby odpowiedni poziom oleju nigdy nie umknął naszej uwadze. Zmniejszenie tarcia to jednak nie wszystko – olej odpowiada także za oczyszczanie silnika, a częściowo także za regulację panującej w nim temperatury! Warto wspomnieć także o tym, że właściwości oleju mogą różnić się pomiędzy poszczególnymi preparatami, dlatego koniecznie powinno się zapoznać z jego specyfikacją oraz zalecanym zastosowaniem, zanim postanowi się wprowadzić go do silnika.

Jak dzieli się oleje silnikowe?

W oszacowaniu klasy i właściwości oleju pomocne okazuje się wydzielenie ich właściwości na konkretne parametry. Większość producentów, a także sklepów z wyposażeniem samochodowym umieszcza w swoich katalogach tabele z dokładnymi informacjami na temat danego oleju. Często można zobaczyć na etykiecie olej 5w30 czy olej 10w40. Co to znaczy? Głównym wyznacznikiem właściwości oleju jest jego gęstość – zawsze należy zwrócić uwagę na odpowiednie oznaczenia, które mówią nam, jak lepki jest dany preparat. Informację tą podaje się w skali 15W-40 – pierwsza liczba oznacza tu lepkość zimową, z kolei druga letnią. Jakie jest jednak faktyczne przełożenie gęstości oleju na jego wydajność?

Jest to kwestia przede wszystkim tarcia wewnętrznego oleju oraz zbicia jego cząsteczek. Im mniejsza wartość podana w instrukcji, tym większej płynności oleju można się spodziewać, co ma szczególne znaczenie podczas zimy, gdy niskie temperatury mogą ją nieco ograniczać.
Lepkość wybranego produktu jest ważna, lecz nie przekłada się ona bezpośrednio na jego jakość. Oznaczenia jakości oleju silnikowego to coś zupełnie innego, lecz są one w użyciu i stanowią istotny wyznacznik dla każdego kierowcy, który planuje wymianę tego płynu. Jest to klasyfikacja wprowadzona przez Europejskie Stowarzyszenie Producentów Silników, dlatego w większości przypadków można na niej polegać. Stosowane są tu oznaczenia złożone z dwóch liter. Pierwsza z nich dotyczy rodzaju silnika – jest to „S” dla modeli benzynowych oraz „C” dla silników Diesla. Druga litera wskazuje natomiast na jakość produktu (SA, SB, SC, SD, SE, SF, SG, SH, SI, SJ, SL i SM dla silników benzynowych, z kolei CA, CB, CC, CD, CE i CF, CF-4, CG-4, CH-4, CI-4 i CJ-4 stanowią oznaczenie dla Diesli).

Rodzaje oleju silnikowego

Kolejny wyznacznik, który ma ścisły związek z faktyczną jakością oleju samochodowego, jest po prostu jego rodzaj. Wyróżnia się trzy podstawowe typy olejów, które niemal zawsze można odszukać na sklepowych półkach, są to:

• Oleje mineralne – stosowane zazwyczaj przy samochodach starszej generacji. Spełniają one swoją funkcję prawidłowo, gdyż nie obciążają silnika w zbyt dużym stopniu, lecz posiadają także swoje wady. Głównym problemem olejów mineralnych jest fakt, że wymagają one dość częstych wymian i możliwe problemy z rozruchem przy niższych temperaturach.

• Oleje półsyntetyczne – jak sama nazwa wskazuje, stanowią one połączenie nowoczesnych olejów syntetycznych z klasycznymi olejami mineralnymi. Ich dużą przewagą w stosunku do olejów opartych wyłącznie na bazie mineralnej jest fakt, że cechują się one o wiele większą wydajnością, przez co są bardziej ekonomiczne w eksploatacji.

• Oleje syntetyczne – nie ulega wątpliwości, że oleje syntetyczne wyróżniają się najwyższą jakością wśród wszystkich produktów dostępnych na rynku. Są to wyspecjalizowane preparaty, z których korzysta zdecydowana większość nowych modeli samochodów. Wyróżniają się one doskonałymi parametrami technicznymi. Olej syntetyczny to gwarancja wydajności, dużej odporności na obciążenia termiczne, a także odpowiedniej lepkości nawet przy wyjątkowo niskich temperaturach.
Jeśli samochód jest z nimi kompatybilny, oleje syntetyczne zdecydowanie okażą się najlepszą opcją, która z biegiem czasu pozwoli nam zaoszczędzić niemałą sumę pieniędzy. Wynika to nie tylko z faktu, że nie wymagają one zbyt częstej wymiany, lecz także z ich wpływu na zredukowanie ilości spalanego paliwa.

Jaki olej do silnika?

Samochody, a raczej ich silniki, mają konkretne wymagania co do zastosowanego rodzaju oleju. Niektóre z nich mogą co prawda tolerować pewien zakres tych płynów, lecz stosowanie nieodpowiedniego oleju doprowadzi do utraty wydajności silnika, a następnie do rozległych uszkodzeń wywołanych zatarciem tłoków. Wybierając optymalny olej, należy kierować się przede wszystkim jedną, podstawową zasadą – zaleceniami producenta. Raczej nie ulega wątpliwości, że nikt inny, nawet najbardziej kompetentny mechanik samochodowy, nie będzie w stanie określić tego lepiej!

Jeśli nabywamy samochód ze skupu, a pojazd widział już wielu poprzednich właścicieli, ustalenie zaleceń producenta może okazać się jednak dość problematyczne. W takich sytuacjach warto zaczerpnąć tych informacji u sprzedawcy auta, a w razie potrzeby ustalić je podczas pierwszego przeglądu.

W przypadku przejścia z użytkowania jednego rodzaju oleju na drugi kierowca powinien być bardzo ostrożny, szczególnie jeśli jest on w posiadaniu samochodu starszej generacji. Poszczególne podzespoły wchodzące w skład silników aut sprzed kilkunastu, kilkudziesięciu lat mogą nie być przystosowane do syntetycznych komponentów takiego oleju, co z kolei prowadzi do ich nadwyrężenia i uszkodzeń.

Kiedy wymieniać olej silnikowy w samochodzie?

Nie ma stałego okresu, w którym jedna dawka oleju ulega zużyciu. Czas ten niemal zawsze ustalany jest przez producenta samochodu, który dokonuje wcześniejszych szacunków, biorąc pod uwagę model silnika, zalecane płyny eksploatacyjne i cały szereg czynników. Do tego wyznacznika powinniśmy się zatem stosować. Istnieją jednak pewne wyjątki i sytuacje awaryjne, które mogą zmusić nas do wcześniejszego uzupełnienia poziomu oleju.
Oto najważniejsze z nich:

• sposób użytkowania samochodu,
• stan silnika,
• rodzaj stosowanego oleju,
• nieregularnej eksploatacji samochodu.

Rzecz jasna, każdy kierowca powinien także umieć manualnie sprawdzić poziom oleju. Jeśli praca samochodu jest zaburzona, mamy problemy z zapłonem lub wydaje nam się, że zużycia paliwa jest nieco zbyt wysokie, nic nie stoi na przeszkodzie, aby samodzielnie oszacować potrzebę uzupełnienia tego płynu eksploatacyjnego.

Olej sprawdzić można w kilka sekund! Jeśli silnik nie jest rozgrzany (około kwadrans po wyłączeniu), wystarczy podnieść klapę samochodu, odszukać zbiornik oleju (posiada on odpowiednie oznaczenie), a następnie wyjąć bagnet i przetrzeć go z osadu. Gdy miarka jest oczyszczona, wystarczy włożyć ją ponownie i sprawdzić, czy poziom oleju znajduje się w normie, oznaczonej na zewnętrznej części bagnetu. Jest to rutynowa kontrola, która może oszczędzić nam wielu problemów w przyszłości.